A HEALTHY LIFE (Er gebeuren allerlei vreemde ongewenste dingen. Mijn webmail wordt dwarsgezeten, mails niet verstuurd, en nu kan ik de kop van dit artikel niet kopiëren.) Wie moet ik nu geloven?

Beste lezer, Als ik op mijn facebook timeline kijk, zie ik dat er vaak artikelen gedeeld worden met zeer dubieuze inhoud. Ook krijg ik regelmatig mails van mensen die mijn mening vragen over een overdreven artikel dat op de sociale media viraal gaat. Kranten en tijdschriften doen ook een duit in het zakje door eenzijdige informatie op te blazen en te verstrekken in de hoop de hoeveelheid likes op te krikken. Hoe kunnen we nu onze weg vinden in deze informatie-wirwar? Veel mensen denken dat wanneer er iets geschreven staat, dit automatisch inhoudt dat het ook waar is. Op de sociale media wemelt het van de extreme artikelen van anonieme auteurs zonder enige vorm van bronvermelding. Soms staat er wel een bronvermelding bij, maar dan is dat ook weer een dubieus artikel van enkele jaren oud. Clickbait Een veelgebruikte techniek om bezoekers naar een site te lokken is 'clickbait', oftewel overdreven titels met een cliffhanger. Vaak wordt er ook gebruik gemaakt van hoofdletters zoals 'Toen Ze Dit Drankje Dronk, Verdween Haar Kanker Onmiddellijk!'. Dit is uiteraard gebaseerd op dikdoenerij, want als er één drankje was dat kanker instant zou genezen, dan had niemand meer kanker. Facebook heeft geprobeerd om dit soort nepnieuws aan te pakken, maar het heeft volgens recent onderzoek weinig zin (1). Kopiëren Vorige week heb ik een artikel geplaatst waarin ik kritisch keek naar de documentaire What the health. Wat schetste mijn verbazing? Het artikel werd overgenomen door andere blogs, maar dan met wat aangepaste zinnen en zonder bronvermelding. Niet zo netjes. Maar wat dit dus ook aangeeft is dat er in ons land blijkbaar sites en bloggers zijn die alles overnemen wat los en vast zit, om maar likes te genereren. Zelf produceren deze sites dus eigenlijk niets. Opblazen Veel kranten en blogs plaatsen vaak een nieuwsbericht alsof het de waarheid is, terwijl het slechts is gebaseerd op één onderzoek. Maar iets is pas wetenschappelijk bewezen als het gebaseerd is op vele grote studies van hoge kwaliteit. De waarheid in voedingswetenschapsland bestaat nagenoeg niet, want kennis is altijd in beweging. Jaarlijks komen er bijna één miljoen onderzoeken bij, dus de inzichten veranderen snel (2, 3).

Hoe herken je een goede bron? Belangrijk is dat de auteur genoemd wordt, waardoor we zijn of haar achtergrond kunnen verifiëren. Kijk ook altijd naar de datum van het artikel. Als iets enkele jaren oud is, is het mogelijk niet meer actueel en achterhaald. Daarnaast is het goed om te kijken naar de bron waarop het artikel is gebaseerd. Is de herkomst een vage website, een gerenommeerde krant of een onderzoek? Als het op een onderzoek is gebaseerd, dan is het belangrijk om te weten welk type onderzoek het is. Gaat het om een reageerbuisstudie, een studie op ratten of een studie op mensen? Onderzoeksresultaten afkomstig van reageerbuizen of proefdieren zijn niet zomaar toepasbaar op mensen. Onderzoek Onderzoeken op mensen kunnen ook zwak bewijs leveren. Is het aantal deelnemers wel hoog genoeg? Maar bovenal is de vraag of het een studie is waarbij er mensen achteraf zijn gevolgd (observationeel) of daadwerkelijk testen hebben ondergaan (experimenteel). Het testen kan gebeurd zijn met placebo's (nepmedicijnen). Bij sommige onderzoeken weten de onderzoekers en deelnemers niet wanneer het om een echt werkzame stof gaat of wanneer er sprake is van een placebo. Dit om een onbewuste sturing naar een bepaalde uitkomst te voorkomen. Men spreekt dan van een dubbelblinde studie (staat hoog aangeschreven). Goede studies kunnen weer tezamen worden geanalyseerd, iets dat wetenschappers een meta-analyse noemen. Een meta-analyse wordt door wetenschappers vaak als sterk bewijs gezien. Positieve ontwikkeling? Het Voedingscentrum, maar ook sommige professoren en wetenschappers, zetten bloggers (zoals The Green Happiness), maar ook schrijvers (zoals Kris Verburg) weg als charlatans die lariekoek verkopen (4, 5, 6). Niemand heeft het over hoe knap het is wat deze mensen doen. Hen lukt iets dat het Voedingscentrum sinds haar bestaan nog nooit is gelukt: mensen daadwerkelijk inspireren om gezonder te leven met andere leefstijl- en voedingskeuzes. Door mensen als Kris Verburg eten mensen nu veel meer volkoren granen in de vorm van haver. Onder andere door The Green Happiness eten mensen nu meer groenten dan ooit tevoren. Waarom Rosanne Hertzberger dan woedend wordt en mensen terug naar de E-nummers wil hebben is mij dan ook een raadsel... Zelf blijven nadenken Blijf altijd zelf nadenken en loop niet blindelings achter de nieuwtjes aan. Ook mij hoef je niet zomaar te geloven. Volg meerdere bronnen en leg die naast elkaar, om vervolgens zelf te oordelen wat het meest logisch is. Het blijft moeilijk, maar om aan de waan van de dag te ontsnappen zou je ook kunnen kijken naar hoe onze voorouders geleefd hebben. Wij krijgen de afgelopen 50 jaar steeds meer en steeds jonger last van chronische welvaartsziektes als obesitas en diabetes, die bij onze voorouders niet of nauwelijks voorkwamen... Weer een leuk onderwerp voor een volgende nieuwsbrief! Gezonde groet, Juglen Zwaan