02 juli 2019 22:42
Bij de Belastingdienst heerst een hardnekkig cultuurprobleem. Dat staat in het dinsdag gepubliceerde onderzoek van de Auditdienst Rijk (ADR) 'Ongeschreven regels'. Staatssecretaris Menno Snel van Financiën stuurt aan op verandering.
De hoogste ambtenaren van de fiscus houden elkaar uit de wind en uiten geen kritiek naar elkaar. "Zorg dat de bewindspersonen niet in de problemen komen", is een van de opgespoorde hardnekkige opvattingen binnen de hoogste kringen van de Belastingdienst. Maar ook de gedachtes "Op je collega's moet je niet te kritisch zijn" en "Maak gebruik van incidenten" zijn volgens de ADR gewoon onder de ambtenaren.
Iets minder ingeslepen patronen worden omschreven als "Doe alleen waar je verantwoordelijk voor bent" en "We lossen het zelf op".
De typering van de Belastingdienst sluit naadloos aan op een eerder onderzoek naar de fiscus naar aanleiding de uit de hand gelopen reorganisatie. Er werd te autonoom gewerkt waardoor toenmalig staatssecretaris Eric Wiebes in de problemen kwam.
Sinds 2017 is Snel de bewindsman bij de fiscus. Snel wil dat de cultuur binnen zijn departement verandert en kondigt daarom "een stevig en niet vrijblijvend programma" voor alle medewerkers van de Belastingdienst aan dat het tij moet keren. Een extern onderzoeksbureau moet "een breed onderzoek naar de cultuur binnen de Belastingdienst" doen, schrijft de bewindsman.
Problemen zijn breder dan alleen fiscus
De problemen beperken zich niet alleen tot de Belastingdienst, concludeert de ADR. Er heerst wantrouwen tussen de ambtenaren van het kerndepartement Financiën en de fiscus. Verschillende incidenten bij de Belastingdienst die niet altijd op tijd werden gecommuniceerd met het kerndepartement zorgden daarvoor.
Andersom vinden managers van de Belastingdienst dat het kerndepartement zich teveel met hen bemoeit. Ze krijgen teveel vragen van hun collega's op Financiën waardoor zij zich minder toekomen aan hun belangrijkste taken.
Volgens de ADR kan de cultuur worden veranderd door samenwerking, onderling vertrouwen en verbinding.
Het onderzoek verschijnt vlak voor een lastig debat voor Snel. Donderdag debatteert de bewindsman met de Kamer over het onterecht stopzetten van honderden kindertoeslagen met alle financiële problemen voor de gedupeerden van dien. In het proces, dat al sinds 2014 loopt, zijn fouten gemaakt waar Snel al twee keer zijn excuses voor heeft aangeboden.
